Ο Κ-ΝΑΣ=Ενα Αρβανιτικο εθιμο του γαμου
Ενα εθιμο του γαμου στους Αρβανιτες που διατηρουνταν μεχρι το 1950.
Το 'ντυσιμο' το ειχε αγορασει και πληρωσει ο γαμπρος με γυναικες απ' το σοι του[και πολυ σπανια με την με την μελλουσα γυναικα του].
Για αυτο και την τελευταια βραδια τοστελνε μ' ανθρωπους του στη νυφη.Η παραδοση των δωρων γινοταν με καποια πρωτοτυπια.Οι ανθρωποι της νυφης,καθισμενοι γυρω-γυρω στους απεσταλμενους ζητουσαν ενα-ενα τα τα πραγματα ,που επρεπε να ειχε στειλει οπωσδηποτε ο γαμπρος.Γιατι οι ανθρωποι του καμωνονταν πως δεν ηξεραν,τι επρεπε να δωσουν.Ετσι,τους ζητουσαν ενα-ενα τα κομματια κι ο διαλογος μεταξυ τους σκορπουσε τους σκορπουσε την ευθυμια σ' ολους
--Σας φεραμε τα ρουχα της νυφης.Να ζησει να τα χαρει.
--Κλωσορισατε,απαντουσαν οι της νυφης.Τα φερατε,ομως ολα;Αλλοιμονο σαςαν λειπει τιποτα!Αυριο πρεπει να στολισουμε τη νυφη,που θα βρουμε να τα ψωνισουμε;
--Τι θελετε;Εμεις εδω ειμαστε.
--Πρωτα-πρωτα τα παπουτσια της
--Παπουτσια;Για να δουμε. [Ολα τα πραγματα ηταν τοποθετημενα με ταξη η σε ταγαρια υφαντα πολυχρωμα η σε βαλιτσα].
Που 'ναι,που 'ναι! Α νατα.Οριστε!
--Τωρα τις καλτσες.
--Καλτσες;Τι τις θελει;θαχει παρει αραγε ο γαμπρος;Αυτος τις τελευταιες μερες δεν ειχε μυαλο στο κεφαλι.Α! να κι αυτες.
--Καλτσοδετες;
Με δυσκολια υποκριτικη οι ανθρωποι του γαμπρου εδιναν ενα-ενα τα κομματια του 'ντυσιματος'.Τα εσωρουχα πρωτα,υστερα τα εξωτερικα και τελευταια τα καλλυντικα και τα κοσμηματα.
Οταν τελειωναν ολα:
--Κι ο Κ-ΝΑΣ που ειναι;Κι' ο ταμπακος;
Οι ανθρωποι του γαμπρου κοιταζονταν με αμηχανια και ρωτουσε ο ενας τον αλλον:Φεραμε;Ψαχνανε τα ταγαρια η τη βαλιτσα.Στο τελος καποιος ταβρισκε στην τσεπη του τυλιγμενα σ' ενα μαντηλι: λιγη σκονη Κ-ΝΑ,ενα κερι,λιγο βαμβακι και σ' ενα ιδιαιτερο κουτακι ταμπακο.
Ετσι τελειωνε η παραδοιση του 'ντυσιματος'.
Απ' αυτη τη στιγμη και περα αρχιζε η διαδικασια για το χτυπημα του Κ-ΝΑ.
Μια κοπελλα,που ζουσαν κι οι δυο γονειςτης,εβαζε τη σκονη του Κ-ΝΑ σ' ενα βαθυ πιατο,εριχνε μεσα λιγο κρασι και μ' ενα πηρουνι το χτυπουσε με το αυγο,για ν' αυγοκοψουμε την τη σουπα.Το χτυπημα του Κ-ΝΑ κρατουσε αρκετη ωρα αυτης της διαδικασιας τραγουδουσαν-γυναικες που ηξεραν να διατυπωνουν ταιριασμενα τις ευχες και τους καυμους--το παραπανιαρικο τραγουδι του Κ-ΝΑ.
Οι στιχοι του τραγουδιου εκφραζανε τα παραπονα,τις λαχταρες και τα βασανα της νυφης και της οικογενειας της.Ηταν το τελευταιο βραδυ που η νυφη εμεινε σπιτι της και με τους στιχους εκφραζανε τα αισθηματα της λυπης,που κατειχαν την ψυχη της τωρα που εφευγε απο το πατυρικο της.Οι στιχοι δεν ηταν σε καθε περιπτωση οι ιδιοι.Εκτος απο ελαχιστους.Οι περισσοτεροι αποδιδαν την ιδιαιτεροτητα της οικογενειας και των ανθρωπων που αφηνε πισω της η νυφη φευγοντας [ανημπορους γονεις,ορφανα αδερφια,αναπηρο πατερα κ.λ.π.].Ετσι ζωντανευαν παλιες και καινουριες στεναχωριες.Γ' αυτο κατα κανονα τα διστιχα αγγιζανε πληγες και προκαλουσαν εντονο ψυχικο πονο.Ολοι κλαιγανε την ωρα που χτυπουσαν και τραγουδουσαν τον Κ-ΝΑ.Η νυφη καθισμενη σ' ενα ελαφρυυφασματινο καλυμμα, αρχιζε το κλαμα απο τα πρωτα διστιχα.Ηταν κατι σαν μοιρολοι,που εφερνε πολυ κλαμα,αλλα ξεσπασμα και ανακουφιση μαζι.Πονος που μεταφραζεται σε κλαμα,χανει την ενταση του,αποδυναμωνεται κι ο ανθρωπος λυτρωνεται.
Η εβδομαδα πριν το γαμο ηταν γεματη δραστηριοτητες και κανεις δεν ειχε το χρονο να σκεφτει την αλλαγη που ερχεται και στη ζωη της νυφης αλλα και στην οικογενεια της.Τωρα που πηταν το ''ντυσιμο της νυφης'',σημαινε η αρχη τουντελους της ζωης της στο πατρικο σπιτι.Εγκαταλειπει το σπιτι που μεγαλωσε,τους γονεις της,τ' αδερφια της,τις συνηθειες της,ολα τα χρονια της νιοτης.Φυσικο ηταν το συγκινησιακο στοιχειο να υποβοσκει σε μεγαλη ενταση.Τωρα με τη διαδικασια του Κ-ΝΑ ξεσπαει κι' ερχεται η εκτονωση.Ερχεται φυσιολογικα και ολοι καρτερουν αυτη την ωρα.Κλαιει η νυφη,οι γονεις της,οι συγγενεις,αλλα κα ολοι οσοι παρευρισκονται εκεινο το βραδυ.
ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ Κ-ΝΑ
Συναντιεται σε πολλες παραλλαγες απο τοπο σε τοπο.Ειναι ωμο και αμεσο στην εκφραση κι' αγγιζει κατευθειαν το σκοχο του.Επειδη ειναι δεμενο με πολλες εμπειριες.
--------------------------------------------------------------------------------------
ΣΤΑ ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΑ=ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
1.Μοι στ-πι μετα στ-πι=1.Καλε σπιτι και παλι σπιτι
σα τ-ντινια μ- στ-πι.=οσο σου εμεινα αλλο πια δεν σου μενω.
2.Μοι γκονε μετα γκονε=2.Καλε γωνια[παραγωνι] και παλι γωνια
σαν τ- φιετα μ- στ-φλε.=οσο σου κοιμηθηκα,πια δεν σου κοιμαμαι.
3.Αιντε μοι νουσε, αιντε μοι σσοπκε=3.Αντε[ελα] καλο νυφη,αιντε
=καλε συντροφισσα
σοντε για χαρεα γιοτε.=αποψε ειναι η χαρα η δικη μου
4.Χαιντε μοι νουσε,μοι μαυροματ=4.Αιντε καλε νυφη,καλε
=μαυροματα
σοτε τ' γκιουαν ι τατ=αποψε σε διωχνει ο πατερας σου.
5.Βαιζα κα παραπονι=5.Το κοριτσι εχει παραπονο
ψε σκα πρινντ τσ-τ-ντι=γιατι δεν εχει και τους δυο γονεις.
6.Τ-ρ-δεν-ε σκουαμ=6.Ολη τη γη την περασαμε
τ' μ-ν σε τσιουαμ=τη μανα της δεν τη βρηκαμε
7.Ο τε φτοννμ εδε με πετ=7.Θατην καλεσουμε και με πετα
πο για μ-μ ο βινν βετ=αλλα ειναι μανα,θαρθει μονη της
8.Βαιζα κα παραπονι=8.Το κοριτσι εχει παραπονο
ψε κα βλεζερ ν- ξενιτι=γιατι εχει εχει αδερφια στην ξενιτια
9.Ο σκρουανν νν- φλετ λι=9.Θα γραψω ενα φυλλο ελια
τε τρ-γκονν ν' Αμερικι=να το στειλω στην Αμερικη[για καλεσμα]
10.Ο τι φταννμ εδε με πετ=Θα τα καλεσουμε και με πετα,
πο γιανν βλεζρ ο βινν-ν βετ=αλλα ειναι αδερφια,θαρθουν μονα
=τους
----------------------------------------------------------------------------------------
Μια αποτομη εναλλαγη που 'ρχονταν φυσιλογικαΗ νυφη πρωτα,υστερα οι κοπελλες και μετα οσοι παρευρισκονταν,εβαζαν στο νυχι του μικρου δακτυλου του δεξιου χεριου λιγο Κ-ΝΑ αλοιφη,και το τυλιγαν με βαμβακι και το εδεναν ελαφρα.Οση ωρα γινονταν αυτο,το κερι ηταν αναμμενο.Το κρατουσε μια απ' το σοι της νυφης κι οταν εβαζε τον Κ-ΝΑ καμμια η κανενας αφελης,εβαζε φωτια στο βαμβακι.Οποιος την παθαινε,εβαζε τις φωνες κι ετσι σκορπουσε γελιο ακρατητο σ' ολη την συντροφια.Μερικοι κανανε τον ανιδεο σκοπιμα,κι αφηναν να τοπυς βαλουν φωτια.Κυριαρχουσε πια ο χαρουμενος τονος.Οι κανατες με το κρασι πηγαινοερχονταν στο στρωμενο τραπεζι.Οι αντρες κουτσοπινανε κι οι κοπελλες το στρωνανε στο χορο.
Το πρωι της Κυριακης λυνανε το δακτυλακι και το νυχακι ηταν βαμμενο κοκκινο,σα να το ειχαν βαψει με ..μανο.Και τουτη η μπογια στο νυχι εμενε εκει κοντα 40 μερες.
Το πιο πιθανο ειναι, οτι με το βαμμενο νυχι ξεχωριζαν στη διαδικασια του γαμου οι συμπεθεροι της νυφης απο τους αλλους.
--------------------------------------------------------------------------------------
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ ΤΟΝ Κ-ΝΑ
1]Αν ο γαμπρος εφευγε για στρατιωτης η για την ξενιτεια τη μακρινη λιγες μερες μετα το γαμο,ελεγαν:
---Ελια με Κ-ΝΑ ν- ντορ νουσεν εδε ικου.[Αφησε με τον Κ-ΝΑ στο χερι τη νυφη κι εφυγε.Δηλ. τοσο συντομα που δεν ειχε φυγει η μπογια απο το δακτυλο.Σκληρο].
2]Αν καμμια νυφη την εκλεβαν [γινονταν κι αυτα] πριν σβησει ο Κ-ΝΑΣ απο το δακτυλο,ελεγαν:
---Μοι πωπω! ε βοδ ε κει Κ-ΝΑΝ ν- γκλιστ! [Καλε πωπω.....Αλιμονο!.....Την κλεψανε,κι ειχε τον Κ-ΝΑ στο δακτυλο].
3]Οταν σκοτωνονταν ο αντρας λιγο μετα τον γαμο,ελεγαν:
---' Εβραν τ-σσοκιν εδε αγιο κει Κ-ΝΑΝ ν-ντορ-δεχα
[Σκοτωσαν τον συντροφο της κι αυτη ειχε τον Κ-ΝΑ στο δακτυλο ακομα].
--------------------------------------------------------------------------------------
Υ.Γ.Ο Κ-ΝΑΣ ειναι μια σκονη που πουλιοταν στα μπακαλίκα.Πιο παλια ακομα το 'βρισκαν μονοι τους.Πανω σε ριζιμια λιθαρια,φυτρωνει ενα χνουδι πρασινωπο,Μυκητας.Οταν αυτο ξεραινοταν επαιρνε ενα χρωμα γκριζωπο.Και σημερα το βρισκει κανεις.Αυτες τις βουλες τις γκριζωπες τις εξυναν με το μαχαιρι.Αυτη ειναι η σκονη του Κ-ΝΑ.
------------------------------------------------------------------------------------
ΤΥΧΕΡΟ ΕΒΡΟΥ 11-3-2016 ΚΑΖΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια μπορούν και πρέπει να συμβάλλουν στην ανάδειξη των στόχων του ιστολογίου . Υβριστικά και προσβλητικά θα διαγράφονται